สิ่งที่สำคัญที่สุดที่กำหนดไว้ในภาคผนวกที่ 13 ของอนุสัญญาการบินพลเรือนระหว่างประเทศว่าด้วยการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุ และอุบัติการณ์ก็คือความมุ่งหมายของการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุ
การสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุมีความมุ่งหมายเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอุบัติเหตุในทำนองเดียวกันอีก ไม่ได้กระทำเพื่อมุ่งหาผู้กระทำผิดหรือการชดใช้ค่าเสียหาย
ดังนั้น จึงเป็นที่เข้าใจตรงกันตามหลักการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุที่เป็นก็คือการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุดำเนินการเพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงของอากาศยานอุบัติเหตุที่เกิดขึ้น และนำเอาสาเหตุที่ค้นพบมาประมวลเป็นคำแนะนำ หรือข้อแก้ไขเพื่อป้องกันอากาศยานอุบัติเหตุจากสาเหตุเดียวกันนี้ ไม่ให้เกิดขึ้นอีกในอนาคต
เพื่อให้ได้ผลของการสอบสวนที่เป็นสาเหตุของอากาศยานอุบัติเหตุอย่างแท้จริง รวมทั้งเกิดประสิทธิผลอย่างแท้จริงในการป้องกันอากาศยานอุบัติเหตุผู้ที่ดำเนินงานในการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุและผู้ที่เกี่ยวข้องจะต้องยึดมั่นในหลักการความมุ่งหมายของการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุคือจะไม่ใช้ผลของการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุไปหาหรือลงโทษผู้กระทำผิดและไม่ใช้ผลของการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุนี้ไปในการฟ้องร้อง เพื่อชดใช้ค่าเสียหาย แต่จะมุ่งหาสาเหตุของอากาศยานอุบัติเหตุไปใช้ในการป้องกันเท่านั้น
- หลักการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุขององค์การการบินพลเรือนระหว่างประเทศ
- การสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุเป็นการดำเนินการร่วมกันระหว่างรัฐภาคีขององค์การการบินพลเรือนระหว่างประเทศ ซึ่งรัฐภาคีที่มีบทบาทในการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุ ประกอบด้วยรัฐที่อากาศยานเกิดอุบัติเหตุ (State of Occurrence)คือรัฐที่เป็นเจ้าของพื้นดินหรือพื้นน้ำที่อากาศยานประสบอุบัติเหตุโดยรัฐที่อากาศยานเกิดอุบัติเหตุจะเป็นรัฐที่มีหน้าที่รับผิดชอบในการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุซึ่งรัฐผู้แทนที่ได้รับการแต่งตั้งเข้าร่วมในการสอบสวน (Accredited Representative) จะประกอบด้วย
- รัฐที่ออกแบบอากาศยาน คือ ประเทศที่มีอำนาจทางกฎหมายในการควบคุมบริษัทที่รับผิดชอบดำเนินการออกแบบอากาศยาน (Type Design) แบบที่ประสบอุบัติเหตุ
- รัฐที่ผลิตอากาศยานคือประเทศที่มีอำนาจทางกฎหมายในการควบคุมบริษัทที่รับผิดชอบในการประกอบขั้นสุดท้าย (Final Assembly) อากาศยานแบบที่ประสบอุบัติเหตุเช่นเครื่องบินแบบ Airbus แม้ว่าส่วนประกอบต่างๆของเครื่องบินได้ถูกผลิตโดยหลายประเทศแต่ประเทศผู้ที่รับผิดชอบในการประกอบขั้นสุดท้ายคือประเทศฝรั่งเศส ดังนั้นเมื่อเครื่องบินแบบแอร์บัสประสบอุบัติเหตุประเทศฝรั่งเศสจะเป็นรัฐผู้แทนที่ได้รับแต่งตั้งให้เข้าร่วมการสอบสวนในฐานะรัฐที่ผลิตอากาศยาน โดยส่วนใหญ่แล้วรัฐที่ออกแบบกับรัฐที่ผลิตอากาศยานจะเป็นรัฐหรือประเทศเดียวกันเช่นถ้าเป็นเครื่องบินโดยสารตระกูลโบอิ้ง รัฐที่ออกแบบและผลิตอากาศยานคือประเทศสหรัฐอเมริกา แต่ถ้าเป็นเครื่องบินแอร์บัสรัฐที่ออกแบบและผลิตอากาศยานคือประเทศฝรั่งเศส
- รัฐเจ้าของทะเบียนอากาศยานเป็นประเทศที่อากาศยานลำที่ประสบอุบัติเหตุจดทะเบียน
- รัฐผู้ดำเนินการอากาศยานเป็นประเทศที่บริษัทผู้ดำเนินการอากาศยานลำที่ประสบอุบัติเหตุตั้งอยู่หรือกล่าวให้ชัดเจนก็คือเป็นประเทศที่ออกใบอนุญาตผู้ทำการเดินอากาศหรือ Air Operator Certificate (AOC) ให้กับสายการบินที่อากาศยานเกิดอุบัติเหตุ หากประเทศใดมีหน่วยงานหรือองค์กรที่มีหน้าที่ในการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุ รัฐที่ได้รับการแต่งตั้งจะส่งหน่วยงานที่มีหน้าที่ในการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุของประเทศนั้นเข้าร่วมในการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุโดยตรงตัวอย่างเช่น
- หากเครื่องบินตระกูลโบอิ้งเกิดอุบัติเหตุ ประเทศที่ผลิตเครื่องบินโบอิ้งคือประเทศสหรัฐอเมริกา ดังนั้น สหรัฐอเมริกาจะส่งหน่วยงานสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุของประเทศสหรัฐอเมริกาที่มีชื่อว่า NTSB หรือ National Transportation Safety Board เข้าร่วมในการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุกรณีนั้น
- หากเป็นเครื่องบินแอร์บัสประสบอุบัติเหตุ ประเทศที่ผลิตเครื่องบินแอร์บัสก็คือประเทศฝรั่งเศส ดังนั้น ประเทศฝรั่งเศสก็จะส่งหน่วยงานสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุของประเทศฝรั่งเศสหรือ BEA (ชื่อเต็มภาษาอังกฤษ คือ Bureau of Enquiry and Analysis for Civil Aviation Safety ภาษาฝรั่งเศส คือ Bureau d’Enqutes et d’Analyses pour la Sècuritè de l’Aviation Civile) จะเข้าร่วมในการสอบสวนอากาศยานอุบัติเหตุ
บทความ : น.ต.ดร.สมชนก เทียมเทียบรัตน์
